درد دلهای دینی

Mostafa Panah‎

هر انسان مومنی دچار وسوسه می شود. و نباید به خاطر آن خود را ناراحت کرد .چنانکه حتی بهترین خلایق بعد از پیامبران یعنی صحابه بزرگوار پیامبر صلی الله علیه وسلم ،کسانیکه خداوند از آنها خوشنود و راضی است دچار وسوسه شده اند چنانکه در حدیث آمده:
در این موضوع از رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ سؤال شد. در صحیح مسلم به روایت ابوهریره رضی الله عنه آمده است:« جَاءَ نَاسٌ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَسَأَلُوهُ إِنَّا نَجِدُ فِی أَنْفُسِنَا مَا یَتَعَاظَمُ أَحَدُنَا أَنْ یَتَكَلَّمَ بِهِ، قَالَ: وَقَدْ وَجَدْتُمُوهُ؟ قَالُوا: نَعَمْ، قَالَ: ذَاكَ صَرِیحُ الْإِیمَانِ»
« گروهی از مردم، از یاران پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ نزد ایشان آمدند و پرسیدند، ما در وجود خودمان (افکاری) را می یابیم که گفتن آن بر ما دشوار است. پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فرمودند: آیا شما آن را یافته و احساس کرده اید؟ گفتند: بله، پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فرمود: این صریح ایمان است.
بنابراین همانطور که در این حدیث آمده،صحابه نیز دچار وسوسه شده اند – پس اگر آنها دچار وسوسه شوند،ما چرا دچار نشویم!- ولی پیامبر صلی الله علیه وسلم نه تنها آنرا زشت ندانستند بلکه از آن بعنوان " ایمان" نام می برند.

یعنی شیطان به سوی ایمانداران می رود و سعی می کند که آنها را با وسوسه منحرف کند.ولی این باعث نگرانی نیست زیرا شیطان جز وسوسه انداختن در دل شخص کاری نمی تواند کند :
از ابن عباس رضی الله عنه روایت شده که گفت: شخصی نزد رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّم آمد و گفت: [یَا رَسُولَ اللَّهِ! إِنَّ أَحَدَنَا یَجِدُ فِی نَفْسِهِ- یُعَرِّضُ بِالشَّیْءِ- لَأَنْ یَكُونَ حُمَمَةً أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنْ أَنْ یَتَكَلَّمَ بِهِ؛ فَقَالَ: اللَّهُ أَكْبَرُ، اللَّهُ أَكْبَرُ، اللَّهُ أَكْبَرُ، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَدَّ كَیْدَهُ إِلَى الْوَسْوَسَةِ]
«ای رسول الله! یکی از ما در وجود و روان خود، مطلب و موردی را احساس می کند که اگر وجودش سوخته و خاکستر شود، بهتر است از این که آن را بر زبان بیاورد، پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّم فرمودند: الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر، سپاس پروردگاری را سزد که مکر شیطان را در حد وسوسه رد نمود( و کاهش داد). »
ولی راه حل علاج چیست تا از این وسوسه ها رهایی یابیم:
1- از ادامه ی این افکار باز بیاید.چون تا زمانیکه آن وسوسه ها بر زبان جاری نشده است، ضرری به دینتان نمی رساند.زیرا تلفظ آن وسوسه ها کفر است و نباید بر زبان جاری کرد هر چند در قلب باشد چنانکه پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرمایند:

أَنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «إِنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ لأُمَّتِی عَمَّا وَسْوَسَتْ أَوْ حَدَّثَتْ بِهِ أَنْفُسَهَا، مَا لَمْ تَعْمَلْ بِهِ أَوْ تَكَلَّمْ». (بخارى:6664)
یعنی: از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که نبی اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «خداوند از وسوسه های امتم و آنچه که در دلهایشان می گذرد تا زمانی که آنها را عملی نکرده اند و یا به زبان نیاورده اند، صرف نظر نموده است».

2- موقع وسوسه بگوید: آمنت بالله . بنا به روایتی دیگر بگوید: آمنت بالله و رسله. زیرا در حدیث آمده که:
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فرمودند:[ لَا یَزَالُ النَّاسُ یَتَسَاءَلُونَ حَتَّى یُقَالَ: هَذَا خَلَقَ اللَّهُ الْخَلْقَ، فَمَنْ خَلَقَ اللَّهَ؟ فَمَنْ وَجَدَ مِنْ ذَلِكَ شَیْئًا فَلْیَقُلْ: آمَنْتُ بِاللَّهِ[ مسلم(134)
«همواره از مردم سؤال می کنند تا جایی که گفته می شود: الله تعالی مخلوقات را آفریده است، پس چه کسی الله را آفریده است؟ هر کس از شما چنین موردی را یافت، در جا بگوید: (آمنت بالله) به الله ایمان آوردم.»
یا :
ابوهریره رضی الله عنه آمده است که پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فرمود: [إِنَّ الشَّیْطَانَ یَأْتِی أَحَدَكُمْ فَیَقُولُ: مَنْ خَلَقَ الْأَرْضَ ؟ فَیَقُولُ: اللَّهُ، فَیَقُولُ: مَنْ خَلَقَ اللَّهَ؟ فَإِذَا أَحَسَّ أَحَدُكُمْ بِشَیْءٍ مِنْ هَذَا فَلْیَقُلْ: آمَنْتُ بِاللَّهِ وَبِرُسُلِه[ مسلم (1341) و احمد (2/331) ، (5/214)
« شیطان نزد یکی از شما می آید و می گوید: چه کسی زمین را آفریده است؟ می گوید: الله. سپس می گوید: چه کسی الله را آفریده است؟ چون یکی از شما متوجه چنین موردی شد، فوراً بگوید: آمنتُ بالله و برُسُله: به الله و پیامبرانش ایمان آوردم.»3- به الله پناه ببرد و بگوید: اعوذ بالله من الشیطان الرجیم ،چنانکه در حدیث آمده:
از ابوهریره رضی الله عنه آمده است که رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فرمود: [یَأْتِی الشَّیْطَانُ أَحَدَكُمْ فَیَقُولُ: مَنْ خَلَقَ كَذَا، مَنْ خَلَقَ كَذَا، حَتَّى یَقُولَ: مَنْ خَلَقَ رَبَّكَ؟ فَإِذَا بَلَغَهُ فَلْیَسْتَعِذْ بِاللَّهِ وَلْیَنْتَه[ بخاری(3274) مسلم (134) و (214)
«بدون تردید، شیطان نزد یکی از شما می آید و می گوید: چه کسی این را آفریده است؟ چه کسی آن را آفریده است؟ تا جایی که می گوید: چه کسی پروردگارت را آفریده است؟ چون کار بدین جا رسید، به الله تعالی پناه ببرد و از این افکار باز بیاید. »
شیخ ابن جبرین در- الکنز الثمین- (1/199-201) می گوید :" بنابراین هرگاه در مورد ذات الله یا در قدیم بودن جهان یا در عدم نهایت جهان یا در برانگیخته شدن از قبور و محال بودن آن یا در مورد ثواب و عقاب و مواردی از این قبیل، دچار وسوسه و خیالات شیطانی شدید، بصورت اجمالی (ایمان مجمل) الفاظ ایمان را تکرار کن.
بنابر آنچه که در روایات آمده بگو: آمنت بالله، و بما جاء عن الله، و علی مراد الله... آمنت برسول الله و بما جاء عن رسول الله، و علی مراد رسول الله، و ما علمت منه أقول به، و بما جهلتُ أتوقف فیه و أکِلُ علمه إلی الله.
باید دانست چنانچه این وسوسه ها ادامه یابد، منجر به شک و تردید و سرگردانی می شود که در واقع مقصد اصلی شیطان همین است.
بدون تردید اگر فردی از این وسوسه ها و تخیلات کوتاه نیاید و آن را ادامه دهد، گرفتار شک و تردید می شود در نهایت از انجام عبادات صرف نظر می کند؛ اما اگر از ابتدا ذهن خود را به آن مشغول نکرد و باز آمد" ان شاء الله" از شر آن رهایی می یابد. باید توجه نمود که این وسوسه از طرف شیطان است تا مسلمان را گرفتار شک و تردید نماید. بنابراین به کثرت باید از شر شیطان به الله پناه برد و ابلیس را از خود دور نمود."