پستها
آیا ادب کردن فرزند به معنای کتک زدن او است؟
آیا ادب کردن فرزند به معنای کتک زدن او است؟
دوران کودکی یکی از مهم ترین مراحل زندگی انسان به شمار می آید، و بر اساس این دوره
است که انسان سلامت یا بیماری انسان رقم می خورد وتقریباً تمام بیماری های روانی
از درک نادرست طبیعت این مرحله و نیازمندیهای آن سرچشمه می گیرد.
مسئله ی مجازات کودکان وکتک زدن آنها یکی از مسائلی است که بسیاری از پدران و
مادران را به پرسش وامی دارد. آیا مجازات بکنم یا نه؟ تنبیه بدنی بکنم یا نه؟
و این موضوع به جواب این سؤال کمک می کند :
آیا ادب نمودن یعنی کتک زدن و تنبیه بدنی!
استاد محمد حسین - دعوتگر اسلامی که به امور خانواده اهتمام دارد - می گوید
الله (سبحانه وتعالی) دوست دارد که بندگانش متخلّق به اخلاق پسندیده باشند و
خشمگین نشوند و بدون تأنی و تعقّل و تأمّل کسی را مجازات نکنند زیرا عجله در چنین
حالتی از شیطان یعنی دشمن انسان خواهد بود. و این دعوتی ارزشمند (از والدین)است که
هنگام بروز خطایی از کوچکتر ها بر نفس خود مسلط باشند و ابتدا در موضوع تأمل کرده
و اسباب اشتباه را بدانند و عذر او را بپذیرند، امیرالمؤمنین حضرت عمر بن
عبدالعزیز(رحمه الله) می فرمایند:« وقتی عصبانی هستی قضاوت مکن، و بین دو نفر، تا
سخن هردو را نشنیده ای هرگز قضاوت مکن ، حتی اگر یکی درحالی نزد تو بیاید که یکی
از چشمانش در دستش باشد زیرا شاید بعد از او طرف مقابلش بیاید و دوچشمانش در دستش
باشد. » بسیار اتفاق افتاده که مادر به این دلیل یکی از فرزندان را مجازات می کند
که دیگری در شکوه کردن پیشدستی نموده، که در چنین حالتی کودک ، یاد می گیرد که کار
نادرست را انجام دهد و بعد در شکایت بردن و اتهام زدن به دیگران، پیشدستی هم بکند!
جای تعجب است که نزد بعضی، مفهوم ادب کردن با کتک زدن و مجازات کودک ارتباط دارد
و گویا ادب کردن یعنی زدن و مجازات کردن!
امّا در حقیقت ادب کردن همراه با آموزش دادن و بخشش و معرفی الگو به فرزند است و
این حق فرزند است.
رابطه ای با محبت و دلسوزی
نظر دکتر سبوک –روانشناس مشهور- این است که ما باید فرزندانمان را بدون نیاز به
مجازات تربیت کنیم، چون مجازات کردن تنها وسیله ی منع کودک از انجام کارهای آزار
دهنده یا خارج از ادب جامعه نیست ، دقیقاً همانطور که مجازات دزد را از سرقت و
قاتل را از ارتکاب جرم به طور کلی باز نمیدارد.
مجازات (کتک) شیوه ای است که بعد از پایان تمام روشهای دیگر به آن پناه می بریم
یعنی زمانی که به طور کلی از راهنمایی کودک به راه صحیح ناکام ماندیم.
حتّی در چنین شرایطی هم اگر پدر یا مادر ، رابطه عاطفی بسیار شدید و دلسوزانه ای
با فرزندشان نداشته باشند ، اگر شخصیت کودک سالم وبدون نقص هم باشد مشکل به نظر می
رسد که مجازات فایده ای داشته باشد کما اینکه برای بسیاری از مجرمان حرفه ای با
وجود عدم مجازات از سوی خانواده، اتفاق افتاده.
وی همچنین می افزاید که شایسته نیست مجازاتی بدون انجام گناه وجود داشته باشد و
نباید قبل از اینکه تمام جوانب موضوع را که باعث مجازات می شوند به کودک نگفته
ایم او را تنبیه کنیم. زیرا در اکثر موارد فرزندان بدون مجازات قانع شده و راه می
آیند، لذا بهتر است حتی الامکان از تنبیه ، به خصوص تنبیهی که به توهین به شخصیت
انساتی کودک بینجامد، خودداری کنیم.
توجیه و نصیحت کودک
استاد محمّد سعید مرسی- متخصص علم تربیت- در کتابش ،«هنر تربیت فرزندان در دین
اسلام»، برای تنبیه بدنی کودکان شروطی گذاشته و می گوید: " اگر نصیحت و ارشاد ،
راهنمایی، ملاطفت، و معرفی الگو برای کودک فایده ای نداشت، باید مجازات، آخرین
وسیله تربیتی و بعد از همه اینها باشد. امّا مجازات وتنبیه هم درجاتی دارد و کتک
زدن تنها وسیله تنبیه نیست، بلکه در بعضی مواقع جوابگو نیست و نتیجه معکوس خواهد
داد، تعدادی از ابزارهای تنبیه عبارتند از:
نگاه تند: چیزی که "اخم کردن" هم گفته می شود. این روش بعضی کودکان را از کار بد
باز می دارد وحتی گاهی باعث گریه آنها نیز می شود.
آهسته صدا زدن(همّ کردن): صدایی است که از حنجره خارج می شود و نشانه ی انکار است
که بچه را از اشتباهش آگاه می کند.(مانند نکن گفتن در زبان فارسی که با حرکات سر و
صورت به نشانه انکار همراه است.)
تعریف از (بچه) دیگری در مقابل او، البتّه به این شرط که فقط به عنوان مجازات باشد
، نه همیشه، باید از زیاد به کار بردن این روش جداً خودداری کرد زیرا آثار منفی در
روان کودک باقی می گذارد.
بی اعتنایی کردن: وقتی وارد خانه شدید، سلام می کنید ، امّا با او به صورت خصوصی
احوالپرسی نمی کنید، بر خلاف روزهای قبل از کارهایی که امروز کرده چیزی نمی
پرسید، وقتی با شما صحبت کرد رویتان را بر گردانید، به همین ترتیب تا احساس کند
که اشتباه کرده ، در همین موقع بلافاصله اشتباهش را به او گوشزد کنید و دیگر بی
اعتنایی را ادامه ندهید، زیرا وظیفه شما تعلیم وتربیت است نه خشونت .
محروم کردن: از خرجی یا از بردن به گردش یا از چیزهایی که بچه ها دوست دارند مانند
دوچرخه، یا آتاری(بازی رایانه ای) یا تلویزیون.
دوری و قهر کردن: به شرط اینکه بیش از سه روز به طول نینجامد، و به محض اعتراف
کودک به اشتباهی که کرده با او آشتی کنند.
پیچاندن گوش: ابن السنی( رحمه الله) از حضرت عبدالله بن بسر مازنی صحابی(رضی الله
عنه) روایت کرده که فرمود:« مادرم خوشه ای از انگور را به من داد و گفت ان را برای
رسول الله صلی الله علیه وسلّم ببرم ، من نیز قبل از اینکه به ایشان برسم در راه
مقداری را خوردم ، وقتی خدمتشان رسیدم (فهمیدند) و فرمودند:(یا غُدر) :ای بی
وفا!»
((یا غدر) کلمه ای است برای تنبیه)
تنبیه بدنی به عنوان آخرین راه حل
(ضرب المثل قدیمی می گوید: که آخرین دوا ،داغ کردن است)
این روش هنگامی به کار می رود که تمام روشهای تربیتی دیگر و همچنین تمام شیوه های
مجازات را به کار برده باشیم، و اگر تمام آنها فایده ای نداشت و کودک ممیّز و
دارای درک وشعور بود ، آنگاه ناگزیر از این روش هستیم. وبه این دلیل ممیز بودن
(دارای درک وشعور بودن)شرط است ، که کودک غیر ممیّز، خطا و درست را تشخیص نمی
دهد ونباید او را تنبیه کرد زیرا برای او نتیجه معکوس دارد و ممکن است برایش عادّی
شود یا دچار افسردگی ، انزوا یا ترس گردد ؛ کودک زیر10 سال را نیز نباید تنبیه
بدنی نمود.
(البتّه) تنبیه بدنی نیز شرایط خاصی دارد که باید آنها را رعایت نمود:
کتک زدن برای ادب کردن و مانند نمک در غذاست(یعنی مقدار کمی ازآن کافی است وزیاد
آن مضرّ است)
اگرقبلاً قول داده اید که کودک را تنبیه نکنید، به قولتان عمل کنید تا به شما بی
اعتماد نشود.
وضعیت کودک خطاکار و دلیل خطایش را درک کنید
کودک را به خاطر کاری که انجام آن دشوار است تنبیه نکنید.
اگر بار اولش باشد ، از خطایش چشم پوشی کنید و به او فرصت بدهید.
جلوی کسانی که دوستشان دارد او را تنبیه نکنید.
اگر کودک بر اشتباهش پافشاری کرد و تنبیه بی تأثیر بود ، تنبیه را متوقف کنید.
هنگام عصبانیت شدید اصلاً کودک را تنبیه نکنید و در هنگام تنبیه بر خود کاملاً
مسلط باشید.
بعد از کتک زدن کودک خطایش را فراموش کرده، به رویش نیاورید.
در حین تنبیه کردن، از کودک نخواهید گه گریه نکند.
قبل از اینکه کودک آرام شود یعنی بلافاصله بعد از تنبیه از او نخواهید که
معذرتخواهی هم بکند، زیرا در این کار نوعی تحقیروتوهین وجود دارد، به او بفهمانید
که تنها برای مصلحت خود بچه او را تنبیه کرده اید و به او لبخند بزنید و بعد از
تنبیه، سعی کنید دلش را به دست آورده، تنبیه را از یادش ببرید.
0 نظرات:
ارسال یک نظر
لطفا نظر خود را در مورد این مطلب بنویسید: