انسان در زنده گی خود، دوره های متعــددی را سپری می کند، یکی از این مراحل، دوران کودکی است؛ انسان زمانی که  در  نخستین روز های حیات خویش قرار دارد؛ به او کودک می گویند.

توجه به تربیت در دوران کودکی اهمیت فراوانی دارد، به قول »آرنولد گزل« عالم دو دنشمند روان شناس »کودکی پنج ساله نسخه ی شخص نوجوانی است که در آینده خواهد شد«1.

همه گی این تجربه را داریم که افراد اکثر رفتار و عادات خویش را در دوره ی کودکی کسب می کنند، و چگونه گی ارتباط و سازگاری با محیط خویش را در این مرحله یاد می گیرند، پس می توان گفت که چگونه گی رفتــار بزرگ سالی کودک را در همان دوره ی کودکی می توان پیش بینی کرد.

هیچ فعلی به درستی انجام نخواهد گرفت، و هیچ کاری کامل به پایان نخواهد رسید؛ مگر آن که مصدر و ریشه ی آن به درستی بنا شده باشد. منظور »گزل« در آن جمله این است که زنده گی همه ی انسان ها از همان کودکی رنگ می گیرد، یعنی همان کودکی است که سازنده ی شخصیت انسان است؛ و یا به عباره ی دیگر کودک در همان کودکی است که سرنخ های شخصیت خود را به دست می گیرد و آهسته آهسته هویت خویش را نهایتاً در پایان نوجوانی به اکمال می رساند.
و نیز کودک در این دوره، هر آنچه که در مقابلش قرار گیرد با مکیدن، چوشیدن و جویدن می خواهد که آزمایش نماید چرا که ذهنش خالی از هر گونه شناخت، نسبت به آن شی بوده، و وی می خواهد آن را درک نماید. فرموده ی پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله عليه وسلم  صحت این موضوع را تأیید خواهد کرد که: (کل مولود یولد علی فطره)2

یکی از مهم ترین ویژه گی های کودک تقلید است و از این راه هر آنچه در خانواده و فامیلش صورت گیرد آن ها را انعکاس خواهد داد چرا که زمانی، کودک می خواهد صحبت نماید، ابتدا کلماتی را از والدین و همسالان خویش آموخته و آن ها را تکرار می نماید، این مسأله اهمیت خاصی در تربیت کودک دارد. چرا که اولین محیط آموزشی برای کودک در خانواده وی تشکیل می گـردد که چگونه گی ارتباط، برخورد، و یا رفتار اعضای خانواده با کودک می تواند بر او تأثیر گذار باشد.

1. (اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ) »کودکان را دوست بدارید و به ایشان ترحم کنید«.
یعنی این که به کودکان خویش باید محبت و ترحم نمایید و ایشان را هیچگاه مورد خشم و غضب قرار ندهید، چرا که آثار آن در شخصیت وی ظاهر خواهد گشت.

2. »هنگامی که به کودکان خود وعده دادید به آن وفا کنید زیرا آن ها شما را روزی رسان خویش تصور می کنند«.

بدین معنا که باید به شخصیت کودک احترام گذاشته شود. وی را به حیث یک عضو و یک شخصیت در خانواده حساب نموده و به سخنانش گوش فرا داد.

3. »هر کس که با خود کودکی دارد، در برخورد با او باید کودکانه رفتار نماید«. یعنی طوری با باید با کودک رفتار کنیم که بتواند ما  را درک نماید و احساس دلتنگی نکند.
مولانای رومی در این مورد می فرماید که »پس زبان کودکی باید گشاد«.

در گذشته چون مقام کودک در جامعه برای افراد جوامع مشخص نبود، و کودک را فردی کوچک شده ی یک بزرگ سال می دانستند و به مقام شهروندی وی نا آگاه بودند، بناءً در نزد ایشان کودک از ارزش و اهمیتی برخوردار نبود؛ بدین منظور او را تابع بزرگش می دانستند، اما با نزول قرآن و بعثت پیامبر اسلام صلی الله عليه وسلم و ارشادات دین مقدس اسلام و گسترش علوم روانشناسی توسط دانشمندان، به ارزش و اهمیت کودک و تربیت آن پی بردند و کودک را امروزه به عنوان فردی می دانند که در آینده خدمتگار، مسوول و شهروند جامعه ی شان خواهد بود.

در نهایت باید دانست که کودک مهم ترین و با ارزش ترین فرد جامعه بوده و ستون های آینده اش را تشکیل می دهد.

تربیت کودک نزد والدین همانند زیر بنای ساختمان، نزد معمار است که اگر اساسی بنا شود آن تعمیر استقامت و پایداریش بی پایان خواهد بود، کودک هم چنین است که اگر تربیت سالمی داشته باشد و آداب آموختانده شود، در آینده فردی سالم و نیکوکار  تقدیم جامعه خواهد شد.

آخر سخن را حکمتی از »گوته« به پایان می رســــانیم که می گوید: »حسرت های فرو خورده ی دوره ی کودکی است که به عقده های خطرناک جوانی مبدل می شود و باعث فساد می گردد«.4